Boşanmada Mal Paylaşımı

Boşanmada Mal Paylaşımı Davası Nasıl Olur ?

Boşanmada mal paylaşımının esası evlilik içerisinde elde edilen malların paylaşılmasıdır. Evlilikten önce elde edilen mallar hiçbir surette mal paylaşımına dahil edilemez. Evlilik içerisinde elde edilen malların paylaşımında kural, malların yarı yarıya paylaşımı ise de bu kuralın paylaşım oranını değiştiren bazı uygulama esasları vardır. Boşanma sırasında mallar paylaşılırken ana hatlarıyla şöyle bir prosedür işlemeye başlar:

Mal Paylaşımı Hangi Tarihte Başlar

Boşanmada mal paylaşımı davası, Taraflar açısından da çoğu zaman anlaşma yoluyla çözülebilecek uyuşmazlıklar, mal paylaşımı sistemi iyi algılanmadığı için mahkeme yoluyla çözüme kavuşmaktadır. Mal paylaşımı, boşanma sırasında karşılaşılan en önemli sorun olduğundan avukatlardan yardım alınarak açılması gereken davalardır. Şuan yürürlükte olan Medeni Kanun’unun yürürlük tarihi 01.01.2002’dir. Mal paylaşımı konusunda 01.01.2002 tarihinden önceki dönemin tabi olduğu hukuki kurallar ile bu tarihten sonraki dönemin tabi olduğu hukuki kurallar birbirinden tamamen farklıdır. 01.01.2002 tarihinden önce satın alınan mallar kimin üzerine kayıtlıysa mal ona ait sayılır. Çünkü 01.01.2002 tarihinden önce yürürlükte olan Medeni Kanun, eşler arasında yasal olarak Mal Ayrılığı Rejiminin geçerli olduğunu kabul etmekteydi. Her iki dönem açısından da temel kural evlenmeden önce alınan mallar kimin üzerine kayıtlıysa onun kişisel malı sayılır ve boşanmada mal paylaşımında hesaba katılmaz.

Her eş kendi kişisel malını geri alır, bu mallar mal paylaşımına dahil edilmez

Boşanmada mal paylaşımı yapılırken öncelikle her eş kendi kişisel mallarını geri alır, yani bu mallar paylaşıma dahil edilmez. Kişisel mal sayılan bu mallar şunlardır:

• Eşlerin evlenmeden evvel adına bulunan veya miras kalan,

• Eşlerin üçüncü kişilerden olan manevi tazminat alacakları,

• Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına hasredilebilecek eşyalar,

• Yukarıdaki kişisel mallar yerine geçen değerler (Satış, takas vs. yoluyla kişisel mallar yerine geçen para veya diğer değerler)

Eşler, nelerin kişisel mal sayılacağını evlilik içerisinde sözleşme yaparak kararlaştırabilirler. Eşler, mal rejimi sözleşmesiyaparak bir eşin mesleğini icra ederken kazandığı mal varlığı değerlerini veya bir işletmeden faaliyetinden elde edilen mal varlığı değerleri “kişisel mal” sayılarak boşanma sırasında paylaşım dışında tutulabilir.

Evlilik İçerisinde Elde Edilen Edinilmiş Mallar Yarı Yarıya Paylaşılır

Her eş kendi kişisel mallarını aldıktan sonra evlilik içerisinde elde edilen “edinilmiş mallar” yarı yarıya paylaşılır. Evlilik içerisinde elde edilen “edinilmiş mallar” kanunda şu şekilde tarif edilmiştir:

• Çalışmasının karşılığı olan mallar,

• Yukarıda saydığımız kişisel malların gelirleri (malın kendisi değil, geliri hesaba katılır mesela kişisel malın kira geliri),

• SGK veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacıyla kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,

• Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen maddi tazminatlar (örneğin çalışan eşin iş kazası geçirmesi nedeniyle elde ettiği maddi tazminat),

• Edinilmiş malların yerine geçen değerler.

Eşlerden biri herhangi bir malın kişisel mal olduğu iddiasında ise bu iddiasını ispat etmek mecburiyetindedir. Çünkü evlilik içerisinde elde edilen malların kural olarak kişisel mal değil, edinilmiş mal olduğu kabul edilir. Eşlerden biri evlilik içerisinde elde edilen malın kişisel mal olduğunu ispat edemezse, o mal edinilmiş mal olarak paylaşıma dahil edilir.

Boşanmada Mal Paylaşımı İçin Sözleşme Yapılır Mı ?

Mevcut Medeni Kanuna göre yasal mal rejimi “Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi” dir. Yani evlenirken hiçbir sözleşme yapılmasına gerek yoktur. Deyim yerindeyse, eşler nikah defterine imza attıktan hemen sonra satın alınan tüm mallar,boşanma sırasında kural olarak yarı yarıya paylaşılacaktır. Malların yarı yarıya paylaşılması doğrudan kanundan kaynaklanan bir haktır.

Evlendikten Sonra Alınan Malların / Eşyaların Boşanırken Mal Paylaşımına Dahil Edilmemesi İçin Ne Yapılabilir ?

Eşler evlilik içinde edindikleri mallarını paylaşmak istemiyorlarsa buna uygun bir mal paylaşımı sözleşmesi yapabilirler. Eşler evlenirken veya evlendikten sonra diledikleri mal rejimini seçebilirler. Eşler, Mal Ayrılığı Rejimini sözleşme yaparak seçebilir. Böylece her eş evlilik içinde kazandığı mal üzerinde tek başına hak sahibi olur. Boşanma esnasında diğer eş evlilik içerisinde edinilmiş mal üzerinde hak talebinde bulunamaz. Mal Ayrılığı Sözleşmesi, iki şekilde yapılabilir; 1.yöntem; evlilik sırasında evlendirme memurluğuna bir dilekçe verilerek eşler arasında Mal Ayrılığı Rejimi’nin seçildiğinin bildirilmesidir. 2. yöntem ise ; noterde Mal Ayrılığı Sözleşmesi yapılmasıdır. Noterde yapılacak sözleşme evlilikten önce veya sonra her zaman yapılabilir. Yani, eşler evlendikten 5 yıl sonra dahi notere giderek Mal Ayrılığı Sözleşmesi yapabilirler. Boşanma halinde evlilik mallarının paylaşımı, bu sözleşmeyle sağlandığından boşanma sırasında çiftler arasında ortaya çıkması muhtemel bir uyuşmazlık engellenmektedir. Eşler sözleşmeyle “Mal Ortaklığı” gibi evliliğe özel bir ortaklık rejimi de kurabilirler.

Miras Kalan Mallar Boşanmada Mal Paylaşımına Dahil Midir ?

Evlilik sırasında eşlerden birine kalan miras, kendisine miras kalan eşin kişisel malı olur. Yani boşanma halinde, diğer eş mal paylaşımı sırasında miras kalan mal üzerinde hiçbir hak talep edemez. Fakat, miras kalan mal nedeniyle elde edilen gelirler, örneğin miras kalan gayrimenkulün kiraya verilmesiyle elde edilen kira geliri, edinilmiş mal sayıldığından diğer eş mal paylaşımında evlilik sırasında elde edilen gelirlerin yarısı üzerinde hak sahibi olur.

Bir Eşe Bağışlanan / Hibe Edilen Mallar veya Paralara Boşanmada Diğer Eş Ortak Olabilir Mi ?

Evlilik sırasında eşlerden birine bağışlanan her türlü ev, araba, para veya parasal değeri olan her şey bağışlanan eşin kişisel malıdır. Yani, diğer eş boşanma halinde mal paylaşımı sırasında bu mallar üzerinde hiçbir hak talep edemez. Fakat bu malların evlilik içerisinde elde edilen kira gelirleri, faiz gelirleri edinilmiş mal kabul edildiğinden, boşanma sırasında diğer eş bu gelirlerin yarısı üzerinde hak sahibi olur. Evlilikten Önce Alınan Malları Satılarak Evlilik İçinde Yeni Mal Satın Alınması Mal paylaşımı, evlilik içerisinde elde edilen malların paylaşımı esası üzerine kurulmuş bir sistemdir. Evlilikten önce alınan mallar, kişisel mal olarak kabul edilir. Dolayısıyla evlilikten önce alınan bir malın satılarak evlilik içinde yeni bir mal alınması halinde, bu mal üzerinde diğer eşin hak sahibi olması mümkün değildir. Ama evlilikten önce alınan malın değerine, bir miktar para veya mal eklenerek yeni bir mal alınırsa, bu eklenen değerin malda meydana getirdiği artık değerin yarısı üzerinde diğer eş hak sahibi olur.

Boşanmada Mal Paylaşımı ve Bir Eşin Başkasından / Üçüncü Kişilerden Aldığı Maddi ve Manevi Tazminat

Manevi tazminatlar, kişisel mal olarak kabul edildiğinden boşanmada mal paylaşımı davasında diğer eşin manevi tazminat üzerinde hiçbir yasal hakkı yoktur. Maddi tazminatlar ise edinilmiş mal olarak kabul edilir. Yani, eşlerden biri bedensel zarar nedeniyle herhangi bir maddi tazminata hak kazanırsa, diğer eş boşanma halinde maddi tazminatın yarısı üzerinde hak sahibi olur.

Maddi Katkı / Destek Sunduğum Eşimle Boşanmada Mal Paylaşımı Sırasında Katkı/Desteği Geri Alma

Eşimin Aldığı Taşınmaza/Otomobile Para Vererek Katkı Sundum, Yaptığım Katkının Değerini Boşanmada Mal Paylaşımı Sırasında Geri Alabilir miyim? Şeklinde bir soru ve durum olduğunu düşünelim. Eşlerden biri diğer eşin üzerine kaydedilen herhangi bir taşınır veya taşınmaz malın alınmasını, tamir edilmesini, iyileştirilmesini veya herhangi bir suretle malın değer kazanmasını sağlayacak şekilde katkı sunmuşsa, diğer eşten sunduğu bu katkının güncel değerini boşanmada mal paylaşımı sırasında geri isteyebilir. Örnek vermek gerekirse 2005 yılında 100.000 TL’ye alınan bir taşınmaza bir eş 30.000 TL katkı sunmuşsa, 2015 yılında taşınmazın değerini 200.000 TL olarak kabul ettiğimizde katkıyı sunan eşin alacağının güncel bedeli yaklaşık olarak 60.000 TL olacaktır.

Evlilik Sırasında %50 Dışında Bir Mal Paylaşımı Belirlemek Mümkün Müdür ?

Medeni Kanun‘a göre, eşler bir sözleşmeyle kanunun belirlediği oran dışında bir oran belirleyebilir. Eşler, boşanma halinde malların paylaşım oranını noterde yapacakları bir sözleşmeyle belirleyebilir.

Mal paylaşımında dava süresi ve şekilleri

Mal paylaşımı davası, birçok pratik sorunların ortaya çıktığı karmaşık bir dava türüdür. Fakat yukarıda verdiğimiz temel bilgilerin boşanmada mal paylaşımı esaslarının anlaşılmasına yardımcı olacağını umuyoruz.Boşanmada Mal Paylaşımı Davası Açma SüresiBoşanmada mal paylaşımı davalarında bir zaman aşımı süresi mevcuttur. Boşanma davasının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde mal paylaşımı davasının açılması gerekir. Kanunun belirlediği 1 yıllık süre geçtiği takdirde, mal paylaşımı talebinde bulunmak mümkün değildir. Uygulamada boşanma davası sonuçlanmadığı halde ayrı bir dava ile mal paylaşımı talebi dava konusu edildiğinde, mal paylaşımı davasına bakan mahkeme boşanma davasının kesinleşmesini beklemekte ve zamanaşımı sorunu bu şekilde daha kolay bertaraf edilmektedir.Özellikle belirtmek gerekir ki, boşanmada mal paylaşımı davası açılırken mutlaka belirsiz alacak davası olarak açılmalıdır.

BOŞANMANIN HUKUKİ SONUCU OLARAK MAL PAYLAŞIMI VE GENEL BİLGİLER

Boşanmanın hukuki sonuçlarından biri de mal paylaşımıdır.Evlilik sırasında eşler diğer konularda olduğu gibi ekonomik konularda da ortak hareket ederler.Ancak bu ekonomik ortaklık boşanmayla birlikte ortadan kalkmaktadır.Diğer bir deyişle boşanmayla birlikte eşlerin ailede sahip oldukları ekonomik haklar paylaştırılır.Bu paylaşım evlilik sırasında sahip olunan mal rejimine(eşler arasındaki mali ilişkilerin düzenlenmesi) göre yapılır.Yani eşler hangi mal rejimine tabi ise boşanmayla birlikte mal tasfiyesi de ona göre yapılır.

KAÇ ÇEŞİT MAL REJİMİ VARDIR ?

Medeni kanuna göre 4 çeşit mal rejimi vardır. Bunlar;

1. Edinilmiş mallara katılma rejimi

2. Mal ayrılığı rejimi

3. Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi

4. Mal ortaklığı rejimi

BEN HANGİ MAL REJİMİNE TABİYİM ?

Eşler evlenme sözleşmesinin yapılmasından önce veya yapıldıktan sonra aralarında bir mal rejimi sözleşmesi yapabilirler. Ya da evlenme başvurusu yapılırken yazılı olarak bildirimle yukarıdaki mal rejimlerinden birini seçebilirler. Eşler bu yolla bir mal rejimi seçmedikleri takdirde kanunun kabul ettiği yasal mal rejimine tabi olurlar. Yasal mal rejimi de “edinilmiş mallara katılma rejimi” dir. Türkiye’de mal rejimi sözleşmesine çok rastlanılmamaktadır. O yüzden biz de çoğunluğun tabi olduğu yasal mal rejimi olan “edinilmiş mallara katılma rejimi” üzerinde duracağız.

HERHANGİ BİR MAL REJİMİNİ SERBESTÇE SEÇEBİLİR MİYİM ?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi evlenme sözleşmesinin yapılmasında önce veya sonra eşler aralarında bir mal rejimi sözleşmesi yapabilirler.Ayrıca evlenme başvurusu yapılırken de yazılı olarak hangi mal rejimini seçtiklerini bildirebilirler.

EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİ NE DEMEKTİR?

2002 yılında yürürlüğe giren medeni kanuna göre eşler kendi aralarında bir mal rejimi sözleşmesi yapmamışlarsa yasal mal rejimi olan “edinilmiş mallara katılma rejimi” ne tabi olurlar.Bu mal rejiminde eşlerden her biri diğerinin kazanmış olduğu ekonomik kazançlarda hak iddia edebilirler. Diğer bir deyişle eşlerden her biri evlilik içerisinde kazanılmış mallarda hak iddia edebilirler. Ancak bunun bazı istisnaları vardır . aşağıda bunlardan bahsedeceğiz.

EV HANIMI OLAN EŞ DİĞER EŞDEN MAL PAYLAŞILIRKEN HAK İDDİA EDEBİLİR Mİ?

Eski medeni kanunda mal ayrılığı sistemi mevcuttu. Bu şekilde eşlerden biri diğerinin kazancı hakkında hak iddia edememekteydi.2002 yılında yürürlüğe giren yeni medeni kanuna göre yasal mal rejiminin kabul edilmesiyle bu adaletsizlik giderilmiş oldu. Artık ev hanımı olan ve dolaysıyla çalışmayan eş kocasının kazancında ve evlilik birliği içinde sahip olunan mallarda hak iddia edebilecektir.

EDİNİLMİŞ MALLAR NE DEMEKTİR VE HANGİLERİDİR ?

Edinilmiş mal her eşin evlilik sürecince karşılığını vererek elde ettiği mal varlığı değerleridir.Burada önemli olan iki husustan birincisi elde edilen bu mal varlıklar mal rejimi sürecince yani evlilik sürecince elde edilmiş olmalıdır. Diğer husus ise karşılığı verilerek elde edilmiş olmasıdır.edinilmiş mallar şunlardır:

1. Eşin çalışmasının karşılığı kazançlar.(Eşin aldığı ücret,maaş,kazanç gibi çalışmaya dayalı elde edilen gelirler)

2. Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurumu ve kuruluşlarının yaptıkları ödemeler.(Emekli ikramiyesi,yaşlılık aylığı,malül maaşları…)

3. Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar.

4. Kişisel malların gelirleri( miras kalmış bir dairenin kira bedeli gibi)

5. Edinilmiş malların yerine geçen değerler(örneğin edinilmiş mal olan bir arsanın satışından elde edilen değerler)

KİŞİSEL MALLAR NE DEMEKTİR VE HANGİLERİDİR ?

Kişisel mallar boşanma halinde eşlerden sadece birisine ait olacak olan mallardır.Bunlar;

1. Eşlerden birinin yalnızca kişisel kullanımına yarayan eşya(örneğin kıyafet ,kişisel takı gibi)

2. Evlilikten önce sadece eşlerden birine ait bulunan mallar

3. Miras yoluyla kazanılan mallar

4. Manevi tazminat alacakları

5. Kişisel malların yerine geçen değerler( kişisel bir mal olan aracın satışından elde edilen para gibi)

6. Karşılıksız kazandırma yoluyla ele geçen mallar(Bağışlanan bir ev gibi)

DÜĞÜNDE TAKILAN TAKILAR KİME AİTTİR?

Düğünde takılan takılar kadına aittir. Erkeğe takılan takılar ise düğünün yapıldığı yerdeki gelenek ,örf ve adete göre değerlendirilir.

MİRAS BOŞANMADA MAL PAYLAŞIMINA TABİ OLUR MU?

Olmaz. Miras kiisel bir maldır ve boşanma sırasında tasfiyeye konu olmaz. Miras hangi eşe kalmışsa boşanma sırasında da ona ait olur. Miras kalan ev,araba,dükan,arsa ya da para paylaşıma konu olmaz. Ancak miras kalan malın getirdiği gelirler edinilmiş mallar kapsamındadır. Örneğin miras kalan bir evin kira bedeli edinilmiş mallar kapsamındadır. Bu kira bedeli ile alınmış başka bir mal da edinilmiş mallar kapsamındadır. Yani bu kira bedeli ve bununla alınmış mallarda her iki eşin de hakkı vardır.

ANLAŞMLI BOŞANMADA MAL PAYLAŞIMI NASIL OLUR?

Anlaşmalı boşanmada mal paylaşımına ilişkin bir protokol düzenlenebilir. Mahkemeye sunulan bu protokol hakim tarafından kabul edilir veya hakimin yaptığı değişiklikleri eşler onaylarsa paylaşım buna göre yapılır.

BOŞANMADA SIRASINDA MAL PAYLAŞIMI TALEBİNDE BULUNMAK ZORUNDA MIYIM?

Mal paylaşımı talebi boşanmayla birlikte yapılabilir.

BOŞANMA DAVASINDA SONRA AYRI BİR DAVAYLA MAL PAYLAŞIMI TALEBİNDE BULUNABİLİR MİYİM?

Mal paylaşımı talebi boşanmayla birlikte yapılmak zorunda değildir. Boşanma davasının sonuçlanmasından sonra da ayrı bir davayla mal rejiminin tasfiyesi istenebilir.

BOŞANMA DAVASINDA SONRA EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REŞİMİNDE KATILMA ALACAĞI İÇİN AÇILAN DAVADA ZAMANAŞIMI NE KADARDIR ?

Bu dava için zamanaşımı genel zamanaşımı kurallarına tabidir. Yani katılma alacağı için açılacak davalarda zamanaşımı süresi 10 yıldır.